PRAKTYKA SĄDOWA

Dwadzieścia siedem lat praktyki adwokackiej w Piotrkowie Tryb. pozwala mi na precyzyjne ustalenie kategorii tych spraw, które są prowadzone przed sądem rejonowym i okręgowym najczęściej. W obszarze prawa cywilnego są to przede wszystkim sprawy dotyczące prawa umów: umowy darowizny, najmu, dzierżawy, renty i dożywocia, pożyczki, kredytu, poręczenia, umowy o roboty budowlane, umowy sprzedaży. Szczególne miejsce zajmuje w ostatnim czasie umowa sprzedaży. Dzięki postępującej adaptacji ustawodawstwa i orzecznictwa unijnego na znaczeniu zyskują prawa konsumentów i to w tych najbardziej istotnych momentach zawarcia i wykonania umowy sprzedaży, prawa do zwrotu towaru, zgłaszania reklamacji, gwarancji i rękojmi, prawa odstąpienia od umowy.

 

Osobną kategorię spraw stanowią sprawy z zakresu prawa rzeczowego, szczególnie w tej części, w której dotyczą nieruchomości. Wśród nich wymienić należy: zasiedzenie własności nieruchomości, zniesienie i podział nieruchomości, umowa przedwstępna nabycia nieruchomości, ustanowienie drogi koniecznej, zasiedzenie służebności gruntowej, rozgraniczenie służebności, podział majątku wspólnego, umowa o dożywocie, ustalenie wstąpienia w stosunek najmu, ochrona naruszonego posiadania, eksmisja z lokalu. Oczywiście powyższy katalog nie jest wyczerpujący, postępowań z zakresu prawa rzeczowego, jakie są prowadzone przed piotrkowskimi sądami jest znacznie więcej.

 

Trzecią kategorią spraw sądowych, jakie można wyróżnić w obszarze prawa cywilnego są sprawy spadkowe. Wśród nich wymienić należy sprawy o stwierdzenie nabycia spadku, na podstawie ustawy i testamentu, forma i rodzaje testamentów, zapis testamentowy, polecenie, zachowek, krąg uprawnionych z tytułu zachowku, przedawnienie roszczenia o zachowek, rozliczanie darowizn i kosztów wychowania, dział spadku, odpowiedzialność za długi spadkowe, uznanie za niegodnego dziedziczenia.

Sprawy rodzinne, pod względem ilościowym, stanowią istotny procent postępowań sądowych. Części tych spraw nie można rozstrzygnąć inaczej jak przed sądem, dla innych proces sądowy pozostaje jedyną drogą dla rozstrzygnięć kwestii, co do których strony nie mogą się porozumieć. Prowadzenie takich spraw sądowych wiąże się, dla ich uczestników, zazwyczaj, z dużym obciążeniem emocjonalnym. Stąd ustanowienie adwokata może mieć znaczenie nie tylko dla uzyskania oczekiwanego rozstrzygnięcia, ale także dla tego, w jaki sposób proces będzie przebiegał.

 

Dotyczy to w szczególności spraw takich jak sprawy o rozwód, którego przebieg może mieć różny charakter. Inaczej będzie przebiegał proces rozwodowy tam, gdzie rozwód jest orzekany bez rozstrzygnięcia o winie małżonków, inaczej kiedy strony żądają ustalenia winy małżonka za rozpad małżeństwa. Uzyskanie rozwodu (czy separacji) bez orzekania o winie jest oczywiście najbardziej „bezkosztowym” sposobem rozwiązania małżeństwa i bezdyskusyjnie najszybszym. Z drugiej jednak strony, ustalenie w procesie rozwodowym winy za trwały i zupełny rozkład pożycia może być konieczne dla uzyskania przez małżonka praw do roszczeń alimentacyjnych.

 

Obok rozwodu/separacji wśród innych spraw między małżonkami wymienić należy sprawy dotyczące ich ustroju majątkowego. Wraz z zawarciem związku małżeńskiego, o ile nie zostanie zawarta oddzielna umowa, między małżonkami, z mocy prawa, powstaje małżeńska wspólność majątkowa. Większość (poza wyjątkami wskazanymi w ustawie) rzeczy i praw majątkowych staje się od tego czasu wspólna. Ma to swoje poważne konsekwencje w razie rozwiązania małżeństwa, zgromadzony w czasie małżeństwa majątek należy rozliczyć. W braku porozumienia stron pozostaje postępowanie przed sądem o podział majątku wspólnego.

 

Na koniec warto wspomnieć też o sprawach o zasądzenie alimentów. Ich wysokość zależy od dwóch czynników: od uzasadnionych potrzeb dziecka oraz możliwości zarobkowych zobowiązanego. Mimo pozornej oczywistości tych kryteriów w praktyce pojawia się wiele znaków zapytania, takich jak „uzasadnione potrzeby dziecka”, obejmujące nie tylko potrzeby bytowe dziecka, ale także potrzeby wyższego rzędu realizowane np. przez naukę języków czy zajęcia sportowe. Tak samo „możliwości zarobkowe zobowiązanego” nie są wyznaczone przez pułap jego obecnych zarobków, ale zarobków potencjalnych, takich które mógłby uzyskiwać.

 

Jeśli chodzi o pozostałe sprawy, jakie na przestrzeni lat miałam okazję prowadzić, to wymienić należy sprawy o: ustanowienie przez sąd rozdzielności majątkowej z datą wsteczną, ograniczenie i pozbawienie władzy rodzicielskiej, zaprzeczenie ojcostwa lub macierzyństwa, ustalenie ojcostwa, ustalenie miejsca zamieszkania dziecka, zezwolenie na zawarcie związku małżeńskiego przez osobę niepełnoletnią, dokonanie czynności przekraczającej zwykły zarząd majątkiem dziecka – w tym ostatnim przypadku, w ostatnim czasie, znaczna ilość spraw dotycząca odrzucenia spadku.