PRAKTYKA SĄDOWA
PRAWO CYWILNE
Dwadzieścia siedem lat praktyki adwokackiej w Piotrkowie Tryb. pozwala mi na precyzyjne ustalenie kategorii tych spraw, które są prowadzone przed sądem rejonowym i okręgowym najczęściej. W obszarze prawa cywilnego są to przede wszystkim sprawy dotyczące prawa umów: umowy darowizny, najmu, dzierżawy, renty i dożywocia, pożyczki, kredytu, poręczenia, umowy o roboty budowlane, umowy sprzedaży. Szczególne miejsce zajmuje w ostatnim czasie umowa sprzedaży. Dzięki postępującej adaptacji ustawodawstwa i orzecznictwa unijnego na znaczeniu zyskują prawa konsumentów i to w tych najbardziej istotnych momentach zawarcia i wykonania umowy sprzedaży, prawa do zwrotu towaru, zgłaszania reklamacji, gwarancji i rękojmi, prawa odstąpienia od umowy.
Osobną kategorię spraw stanowią sprawy z zakresu prawa rzeczowego, szczególnie w tej części, w której dotyczą nieruchomości. Wśród nich wymienić należy: zasiedzenie własności nieruchomości, zniesienie i podział nieruchomości, umowa przedwstępna nabycia nieruchomości, ustanowienie drogi koniecznej, zasiedzenie służebności gruntowej, rozgraniczenie służebności, podział majątku wspólnego, umowa o dożywocie, ustalenie wstąpienia w stosunek najmu, ochrona naruszonego posiadania, eksmisja z lokalu. Oczywiście powyższy katalog nie jest wyczerpujący, postępowań z zakresu prawa rzeczowego, jakie są prowadzone przed piotrkowskimi sądami jest znacznie więcej.
Trzecią kategorią spraw sądowych, jakie można wyróżnić w obszarze prawa cywilnego są sprawy spadkowe. Wśród nich wymienić należy sprawy o stwierdzenie nabycia spadku, na podstawie ustawy i testamentu, forma i rodzaje testamentów, zapis testamentowy, polecenie, zachowek, krąg uprawnionych z tytułu zachowku, przedawnienie roszczenia o zachowek, rozliczanie darowizn i kosztów wychowania, dział spadku, odpowiedzialność za długi spadkowe, uznanie za niegodnego dziedziczenia.
Umowy, spadki, nieruchomości, odszkodowania
PRAWO KARNE
Ustanowienie obrońcy w postępowaniu karnym stanowi jedno z fundamentalnych praw każdego obywatela. Obecność obrońcy ma tu zasadnicze znaczenie, albowiem gwarantuje, że proces przebiegnie zgodnie z zasadami, przy poszanowaniu gwarancji procesowych oskarżonego, że wszystkie dowody, także i te przemawiające na korzyść oskarżonego, zostaną ujawnione w postępowaniu przed sądem.
Należy jednak pamiętać, że kluczowym dla późniejszego rozstrzygnięcia jest etap postępowania przygotowawczego, prowadzonego przez prokuratora i funkcjonariuszy policji. To właśnie na tym etapie zabezpieczane są pierwsze dowody, przesłuchiwani pierwsi świadkowie, mają zatem miejsce zdarzenia procesowe, których nie będzie można pominąć w postępowaniu przed sądem. Obecność obrońcy na tym etapie postępowania pozwoli na prowadzenie obrony w postępowaniu sądowym tak, aby ujawnione zostały wszystkie okoliczności sprawy, a nie tylko te obciążające oskarżonego.
Obecność adwokata w postępowaniu karnym nie sprowadza się jedynie do wykonywania obowiązków obrońcy oskarżonego. Adwokat może także w procesie karnym reprezentować interesy pokrzywdzonego. Pokrzywdzony może bowiem zgłosić wniosek o dopuszczenie go do sprawy w charakterze oskarżyciela posiłkowego, występującego obok prokuratora. Ma to szczególne znaczenie w przypadku dochodzenia roszczeń odszkodowawczych przy wyrządzeniu przestępstwem szkody majątkowej lu/i osobowej.
Obrona w sprawach karnych, oskarżenie posiłkowe, oskarżenie prywatne
PRAWO RODZINNE
Sprawy rodzinne, pod względem ilościowym, stanowią istotny procent postępowań sądowych. Części tych spraw nie można rozstrzygnąć inaczej jak przed sądem, dla innych proces sądowy pozostaje jedyną drogą dla rozstrzygnięć kwestii, co do których strony nie mogą się porozumieć. Prowadzenie takich spraw sądowych wiąże się, dla ich uczestników, zazwyczaj, z dużym obciążeniem emocjonalnym. Stąd ustanowienie adwokata może mieć znaczenie nie tylko dla uzyskania oczekiwanego rozstrzygnięcia, ale także dla tego, w jaki sposób proces będzie przebiegał.
Dotyczy to w szczególności spraw takich jak sprawy o rozwód, którego przebieg może mieć różny charakter. Inaczej będzie przebiegał proces rozwodowy tam, gdzie rozwód jest orzekany bez rozstrzygnięcia o winie małżonków, inaczej kiedy strony żądają ustalenia winy małżonka za rozpad małżeństwa. Uzyskanie rozwodu (czy separacji) bez orzekania o winie jest oczywiście najbardziej „bezkosztowym” sposobem rozwiązania małżeństwa i bezdyskusyjnie najszybszym. Z drugiej jednak strony, ustalenie w procesie rozwodowym winy za trwały i zupełny rozkład pożycia może być konieczne dla uzyskania przez małżonka praw do roszczeń alimentacyjnych.
Obok rozwodu/separacji wśród innych spraw między małżonkami wymienić należy sprawy dotyczące ich ustroju majątkowego. Wraz z zawarciem związku małżeńskiego, o ile nie zostanie zawarta oddzielna umowa, między małżonkami, z mocy prawa, powstaje małżeńska wspólność majątkowa. Większość (poza wyjątkami wskazanymi w ustawie) rzeczy i praw majątkowych staje się od tego czasu wspólna. Ma to swoje poważne konsekwencje w razie rozwiązania małżeństwa, zgromadzony w czasie małżeństwa majątek należy rozliczyć. W braku porozumienia stron pozostaje postępowanie przed sądem o podział majątku wspólnego.
Na koniec warto wspomnieć też o sprawach o zasądzenie alimentów. Ich wysokość zależy od dwóch czynników: od uzasadnionych potrzeb dziecka oraz możliwości zarobkowych zobowiązanego. Mimo pozornej oczywistości tych kryteriów w praktyce pojawia się wiele znaków zapytania, takich jak „uzasadnione potrzeby dziecka”, obejmujące nie tylko potrzeby bytowe dziecka, ale także potrzeby wyższego rzędu realizowane np. przez naukę języków czy zajęcia sportowe. Tak samo „możliwości zarobkowe zobowiązanego” nie są wyznaczone przez pułap jego obecnych zarobków, ale zarobków potencjalnych, takich które mógłby uzyskiwać.
Jeśli chodzi o pozostałe sprawy, jakie na przestrzeni lat miałam okazję prowadzić, to wymienić należy sprawy o: ustanowienie przez sąd rozdzielności majątkowej z datą wsteczną, ograniczenie i pozbawienie władzy rodzicielskiej, zaprzeczenie ojcostwa lub macierzyństwa, ustalenie ojcostwa, ustalenie miejsca zamieszkania dziecka, zezwolenie na zawarcie związku małżeńskiego przez osobę niepełnoletnią, dokonanie czynności przekraczającej zwykły zarząd majątkiem dziecka – w tym ostatnim przypadku, w ostatnim czasie, znaczna ilość spraw dotycząca odrzucenia spadku.
Rozwód, podział majątku, alimenty, władza rodzicielska
ODSZKODOWANIA
Dochodzenie roszczeń odszkodowawczych stanowi cześć prawa cywilnego, zdecydowałam się jednak, aby sprawy te wyróżnić i poświęcić im osobny rozdział. Ktokolwiek próbował, choćby wstępnie, uzyskać informacje dotyczące dochodzenia od zakładów ubezpieczeń roszczeń odszkodowawczych z pewnością zwrócił uwagę na ilość reklamujących się w tej dziedzinie podmiotów. Większość z nich nie wykonuje zawodu adwokata czy radcy prawnego, duża ich cześć nie jest prowadzona nawet przez prawników. Jest to, w przeciwieństwie do spraw rodzinnych i karnych, działalność gospodarcza, jak każda inna. Ma to swoje konsekwencje. Po pierwsze, wynagrodzenia takich podmiotów są istotnie wyższe niż wynagrodzenie adwokatów, ustalane w formie procentu od uzyskanego od ubezpieczyciela ubezpieczenia, które sięgają 25% (plus VAT). Po drugie, priorytetem takich podmiotów jest możliwie najszybszy zysk, stąd ich większa skłonność w zawieraniu ugód z ubezpieczycielami, w sytuacji niekoniecznie najbardziej korzystnej dla poszkodowanego. Po trzecie, podmioty takie często zatrudniają profesjonalnych prawników: adwokatów i radców prawnych, co z jednej strony podnosi koszty działalności, po drugie uniemożliwia personalny, osobisty kontakt z adwokatem prowadzącym sprawę, choćby z racji częstych zmian w reprezentacji przed sądem. Po czwarte w końcu, przekazane adwokatowi dane objęte są tajemnicą adwokacką. Jednym słowem, powierzenie dochodzenia roszczeń odszkodowawczych adwokatowi zasadniczo okazuje się i tańsze, i szybsze, poszkodowany zwyczajnie omija pośrednika.
W przypadku dochodzenia roszczeń od zakładów ubezpieczeń warto zwrócić uwagę na jeszcze jedną, istotną, okoliczność. Otóż, prawu polskiemu nie jest znana, w przeciwieństwie do prawa anglosaskiego, instytucja karnego odszkodowania. Bezzasadna odmowa wypłaty należnego odszkodowania nie pociąga za sobą dla zakładu ubezpieczeń żadnych dalszych konsekwencji. Inaczej niż w tych krajach, gdzie taka bezzasadna odmowa sama staje się podstawą dodatkowej odpowiedzialności, sama jest tzw. czynem niedozwolonym, pociągającym za sobą obowiązek zapłaty kolejnego, obok zasadniczego, odszkodowania. W Polsce takiego zagrożenia nie ma stąd zakładom ubezpieczeń zwyczajnie opłaca się kwestionować swoją odpowiedzialność, jak nie co do zasady, to co do wysokości. Jest to możliwe także dlatego, że nadal tylko niewielka cześć poszkodowanych decyduje się na skierowanie sprawy na drogę postępowania sądowego.
Prowadzę praktycznie wszystkie sprawy dotyczące umowy ubezpieczenia, w tym, z umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej, autocasco, od następstw nieszczęśliwych wypadków, ubezpieczenia zdrowotnego, na życie, posagowego, turystycznego, ubezpieczenia działalności gospodarczej, nieruchomości i mieszkań etc.
Tak samo reprezentuję poszkodowanych w sprawach kiedy to obowiązek naprawienia wyrządzonej szkody nie wynika z zawartej umowy ubezpieczenia, ale z innych zdarzeń takich jak wypadek komunikacyjny, przestępstwo, błąd w sztuce medycznej, naruszenie dóbr osobistych (np. w Internecie). Jest to osobna kategoria spraw dotyczących szkód na osobie, gdzie obok obowiązku zapłaty odszkodowania pojawiają się dodatkowe roszczenia, jak zadośćuczynienie za krzywdę czy renta z tytułu zwiększonych potrzeb.
Umowy ubezpieczenia, szkody majątkowe i osobowe.